Gemeentelijke monumenten Noordoostpolder
bron : Gemeente Noordoostpolder en Wikipedia
Hervormde Kerk Ens
- Kerk
- Pastorie
- bijgebouw
Inleiding
De r.-k. kerk Heilige Michael met bijbehorende pastorie en KLOKKENTOREN zijn gebouwd in 1955-1956 in opdracht van het r.-k. Kerkbestuur van de Parochie Heilige Michael. De architecten waren P.H.A. Starmans en J,A,M. Starmans (jr.). De grotendeels vrijstaande klokkentoren is evenals de kerk gebouwd in een min of meer aan de middeleeuwse kerkarchitectuur verwante bouwstijl. De werkzaamheden aan het complex werden uitgevoerd door de Fa. Jos Nijenhuis uit Arnhem.
Omschrijving
Vanuit een vierkante plattegrond, in schone baksteen en beton opgetrokken klokkentoren. De toren heeft een trasraam en een iets smallere bovenste geleding die staat onder een platte afdekking. De vier zijden zijn vrijwel identiek. Tegen de oostzijde staat het tussenlid dat de toren met de noordgevel van de kerk verbindt. Iets hoger in deze torengevel bevindt zich een deur met Frans balkon. De twee smalle vensters tussen de deur en een wijzerplaat zijn diepliggend. De andere zijden zijn alle voorzien van een rechthoekig venster op de begane grond, twee smalle venstertjes als die in de oostgevel en een wijzerplaat van het uurwerk. De schacht van de toren wordt beëindigd door een betonnen lijst met cassetten en overhoekse, eveneens betonnen spuwers. De bovenste torengeleding bevat aan alle zijden een hoog, rechthoekig galmgat. De drie luidklokken hangen boven elkaar en zijn opgehangen aan de betonnen afdekking, die wordt verlevendigd door cirkelvormige randdecoraties en wordt bekroond door een op een goudkleurige pumeel staand kruis, De toren is met de kerk verbonden door middel van een smal, voornamelijk uit glas opgetrokken en plat tussenlid. De oostzijde van het tussenlid is voorzien van een dubbele deur. Het in de jaren …. gewijzigde tussenlid was oorspronkelijk samengesteld uit draadglas tussen betonnen staanders en is voor de
bescherming van ondergeschikt belang.
Redengevende omschrijving
De klokkentoren is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.
- De klokkentoren is van cultuurhistorisch belang vanwege de symbolische betekenis en omdat het onlosmakelijk is verbonden met de kerk, die een belangrijke plaats inneemt in het geestelijke leven van de bewoners van de Noordoostpolder.
- De toren heeft architectuurhistorische waarde als karakteristiek voorbeeld van sobere, naoorlogse architectuur en vanwege het voor de bouwtijd en de functie zo karakteristieke materiaalgebruik en de detaillering.
- De toren is van stedenbouwkundig belang vanwege de plaats in het oorspronkelijke stadsplan van Emmeloord, De toren heeft tevens ensemblewaarde vanwege de sterke visuele en functionele relatie met de pastorie en het kerkgebouw.
- De toren is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid.
De kerk
Inleiding
De KERK van de Nederlandse Hervormde Gemeente in Ens en het los van de kerk staande bijgebouw en de pastorie zijn in 1952 gebouwd in opdracht van het College van Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente Noordoostpolder. De ontwerpers van het kerkelijk complex waren de Amsterdamse architecten Chr. Nielsen en J.H.C. Spruyt. De sober vormgegeven kerk is gebouwd in een aan Delftse School verwante, functionele bouwstijl. Verantwoordelijk voor de bouw was de eveneens uit Amsterdam afkomstige firma De Witte en Walvis. Het exterieur van het kerkgebouw, met een dakruiter in de vorm van een klokkenstoel, is in vrijwel oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Ook in het interieur zijn sinds de bouw nauwelijks wijzigingen doorgevoerd. Het kerkgebouw is het belangrijkste, centrale element op een plein met een besloten karakter.
Omschrijving
Vanuit een rechthoekige plattegrond, in schone baksteen opgetrokken kerkgebouw onder een met dakruiter bekroond, met leien gedekt (maasdekking) schilddak met steile dakschilden, zeeg en brede, platte dakrand. Eveneens onder schilddak staande, met verbeterde Hollandse pannen gedekte, aangebouwde consistoriekamer. Rechtgesloten gevelopeningen.
- Zuid-westgevel verlevendigd met polychrome mozaïeken en voorzien van een entreepartij met een boven een gemetseld stoepje met hardstenen hoekstenen staande dubbele paneeldeur binnen een zware, betonnen omlijsting.
- In de symmetrische noord-westgevel vier zevenruits vensters met regelverdeling binnen een betonnen omlijsting.
- Rechts in de noord-oostgevel een boven een bakstenen stoepje staande paneeldeur onder rollaag.
Houten dakruiter met uurwerk, windvaan (met schip) en twee klokken, waarvan de kleinste afkomstig is van Schokland. Vierzijdige houten onderbouw, hoge rechthoekige galmgaten tussen overhoekse hoekstijlen, waarop een met zink beklede houten kap rust. - De zuid-oostgevel is identiek aan de noord-westgevel.
Tegen het linker deel van de zuidwestelijke gevel van de kerk een als consistoriekamer gebouwde, verdiepingloze uitbouw onder een met verbeterde Hollandse pannen gedekt schilddak met opgemetselde schoorsteen. In de zuid-oostgevel van deze uitbouw een glasdeur en twee tweeruits venster, alle onder rollaag. In de zuid-westgevel een venster als die in de zuid-oostgevel. In de noord-west- en de noord-oostzijde van de consistoriekamer eveneens één venster. - Geheel symmetrisch ingedeeld, sober, doch geheel oorspronkelijk kerkinterieur met een
sporenkap en een met donkere tegels bedekte vloer met een patroon van witte tegels in
het middenpad.
Tussen gebedsruimte en kap een brede, naar binnen kragende rand van betonnen platen met mozaïekversieringen aan de onderzijde. Deze platen rusten op ronde ijzeren kolommen met stervormige “kapitelen”. Tussen deze op betonnen poeren staande kolommen en de buitenmuren een met ijzeren klampen aan de kolommen bevestigde ijzeren balken met breedflens profiel, waarop de vloer van een smalle galerij met houten balustrades aan weerszijden van de kerkruimte rust. De trappen naar deze zitgalerijen en de diepere orgelgalerij achter in de kerk zijn voorzien van trappalen en op
ijzeren spijlen rustende houten handlijsten.
De orgelgalerij wordt ondersteund door een constructie van ijzeren balken met breedflens profiel. Op de orgelgalerij, met volwandige houten balustrade, staan nog de Leeuwen vervaardigd, zesledig orgel met eenvoudige houten kas. Onder de orgelgalerij een inpandig ingangsportaaltje met een vloer van klinkers en nog in de oorspronkelijke groenblauwe kleur geschilderde, toelopende houten lattenwanden met afgeronde hoeken. Aan de andere kant van de kerkruimte een op een vierkante, betonnen onderbouw staand kansel met houten kuip. De kuip heeft rechte wanden aan de achter- en de voorzijde en
geknikte wanden aan de zijkanten. Houten avondmaalstafel eveneens op een tweedelige betonnen onderbouw.
Redengevende omschrijving
Het kerkgebouw is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.
- Het kerkgebouw heeft cultuurhistorische waarde vanwege de oorspronkelijke functie en als een bijzondere uitdrukking van het geestelijk leven in de Noordoostpolder.
- Het gebouw heeft architectuurhistorische waarde vanwege de eenvoudige, maar afgewogen vormgeving van in- en exterieur en de samenhang ertussen.
- Het kerkgebouw heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de situering, als essentieel en dominerend onderdeel van een in cultuurhistorisch opzicht belangrijk complex en vanwege de ruimtelijke relatie met het plein en de omliggende bebouwing. Het kerkgebouw is tevens van waarde vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van in- en exterieur.
Bijgebouw
Inleiding
Het kerkgebouw met aangebouwde consistoriekamer van de Nederlandse Hervormde kerk in Ens, zowel als het er los van staande multifunctionele KERKELIJK BIJGEBOUW en de pastorie zijn in 1952 gebouwd in opdracht van het College van Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente Noordoostpolder. De ontwerpers van het kerkelijk complex waren de Amsterdamse architecten Chr. Nielsen en J.H.C. Spruyt. Het sober vormgegeven
bijgebouw is gebouwd in een aan Delftse School verwante, functionele bouwstijl.
Verantwoordelijk voor de bouw was de eveneens uit Amsterdam afkomstige firma De Witte en Walvis. Het exterieur van het tegenwoordig als verenigingsgebouw functionerende kerkelijk gebouw is evenals het interieur in vrijwel oorspronkelijke staat bewaard gebleven.
Het pand is een afsluitend element aan de zuidzijde van het plein, dat verder wordt omringd door woningen en daardoor een grote beslotenheid heeft.
Omschrijving
Vanuit een rechthoekige plattegrond, in schone baksteen opgetrokken hoofdvolume met een eveneens op een rechthoekige plattegrond staande uitbouw. Beide bouwdelen staan onder met verbeterde Hollandse pannen gedekte zadeldaken. Alle gevelopeningen zijn rechtgesloten. De naar de kerk gerichte langsgevel bevat een reeks van vijf diepliggende vensters met vrij brede bakstenen penanten, onderdorpels van gewapend beton en bovenramen onder een doorgetrokken betonnen latei. Elk venster staat boven een trasraam van klinkers en een betonnen onderbouw. Rechts in de gevel een onder rollaag
staande deur met venster, hardstenen drempel en een met klinkers bedekt betonnen stoepje.
Noordwestelijke kopgevel met een klein venster onder rollaag en twee laag in de gevel liggende getoogde vensters met tralies en bakstenen onderdorpels. Links in de zuidwestelijke langsgevel een groot zesruits-venster. In de bovenrand van de gevel drie dichtgezette liggende gevelopeningen. Geheel rechts in de gevel een klein venster. Beide vensters staan onder rollaag.
Deze gevel is verbonden met een minder hoog opgaand bouwdeel met in de zuidwestelijke gevel twee kleine liggende vensters tegen de dakrand. In de zuidoostelijke kopgevel één venster onder rollaag. Blinde noordoostelijke gevel.
Noordwestelijke kopgevel met rechtgesloten glasdeur onder rollaag en een ijzeren “rek”, waarvan de functie niet bekend is. Het interieur is nog in belangrijke mate in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De zaal heeft aan de ene kopzijde een podium en aan de andere zijde een keuken. De lange wand is voorzien van een grote muurschildering.
Redengevende omschrijving
Het kerkelijk bijgebouw is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.
- Het pand heeft cultuurhistorische waarde vanwege de oorspronkelijke functie en als uitdrukking van het culturele en het geestelijk leven in de Noordoostpolder.
- Het pand heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de situering, als essentieel onderdeel van een in cultuurhistorisch opzicht belangrijk complex en vanwege de ruimtelijke relatie met het plein en de omliggende bebouwing.
- Het kerkelijk bijgebouw heeft architectuurhistorische waarde vanwege de sobere, voor die tijd karakteristieke bouwstijl.
- Het kerkelijk bijgebouw is tevens van waarde vanwege de herkenbaarheid en de
grote mate van gaafheid van in- en exterieur.
Pastorie
Inleiding
Het kerkgebouw met aangebouwde consistoriekamer van de Nederlandse Hervormde kerk in Ens, zowel als het er los van staande kerkelijke bijgebouw en de PASTORIE zijn in 1952 gebouwd in opdracht van het College van Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente Noordoostpolder. De ontwerpers van het kerkelijk complex waren de Amsterdamse architecten Chr. Nielsen en J.H.C. Spruyt. Het sober vormgegeven bijgebouw is gebouwd in een aan Delftse School verwante, functionele bouwstijl.
Verantwoordelijk voor de bouw was de eveneens uit Amsterdam afkomstige firma De Witte en Walvis. Het exterieur van het pand is voor een belangrijk deel in oorspronkelijke staat bewaard gebleven, hoewel aan de achterzijde een enigszins detonerende aanbouw is toegevoegd. Het pand heeft een belangrijke stedenbouwkundige functie in de zuidoostelijke hoek van het plein. Dit plein wordt verder omringd door woningen en het kerkelijke bijgebouw, waardoor het een grote beslotenheid heeft.
Omschrijving
Vanuit een rechthoekige plattegrond, in schone baksteen opgetrokken pand met verdieping onder een met gesmoorde, verbeterde Hollandse pannen gedekt zadeldak. De dakgoten rusten op smeedijzeren gootsteunen.
Voorgevel met een glasdeur in een ondiepe, rechtgesloten en onder rollaag staande portiek. Links van de entree twee rechthoekige, éénraams-vensters met geprononceerde houten kozijnen. Rechts van de entree een kleiner vierkant venster. Op de verdieping, boven beide grotere vensters een klein korfboogvormig venster. De zuidelijke kopgevel bevat slechts een venster op de verdieping. De achtergevel is op de begane grond ingrijpend gewijzigd door een de tonerende aanbouw.
Het middendeel van de verdieping wordt voor een groot deel in beslag genomen door een loggia, waarin een vensterpartij en rechts ervan een glasdeur met zijlicht. De loggia wordt overspannen door een ijzeren balk, die wordt gestut door een ijzeren kolom. In de gevelpartij links van de loggia staat een tweeruits-venster. Het rechter geveldeel is blind.
Uit het dakschild hierboven steken twee rechthoekige dakkapellen, elk met een tweeruits-venster.
De noordelijke kopgevel bevat rechts op de begane grond een venster als die in de voorgevel links van de entree. Het tweeruits-verdiepingsvenster bevindt zich links in de gevel en staat evenals het venster op de begane grond onder een rollaag. Uit de linker bovenhoek van het voorste dakschild steekt een schoorsteen met een licht uitgemetselde aanzet in de top van de kopgevel. Uit het achterste dakschild steken twee dakkapellen. Het inwendige van de pastorie is voor de bescherming van rijkswege van ondergeschikt belang.
Redengevende omschrijving
De pastorie is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.
- De pastorie heeft cultuurhistorische waarde vanwege de oorspronkelijke functie en als uitdrukking van het culturele en het geestelijk leven in de Noordoostpolder.
- Het pand heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de situering, als essentieel onderdeel van een in cultuurhistorisch opzicht belangrijk complex en vanwege de ruimtelijke relatie met de omliggende bebouwing.
- De pastorie heeft architectuurhistorische waarde vanwege de sobere, functionele vormgeving, die karakteristiek is voor veel architectuur uit die tijd.
- De pastorie is tevens van waarde vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid van inen exterieur.
Allemaal achterhaalde informatie. Thans wordt de regelgeving omtrent milieu, omgeving, infrastructuur, bewoont (3 appartementen met allen slechts een toegangsdeur) verenigingsgebouwtje enorm verkwanseld.
Ordinaire winstgevende kerst markten worden georganiseerd op plein. Kerktoren is met gifgroene fluoriderende verf overgeschilderd en er is LED verlichting op gericht vanaf de toren tegen het lelijke dak. Er zijn klokken ingehangen die klinken als doodsklokken en doen alsof het gebouw nog dienst doet als Kerk voor de hervormde gemeente. De klokken zijn oorverdovend en klinken elk heel en elk half uur van 08.00 tot 20.00. Een belediging aan het adres van de Hervormde Gemeente die met pijn in het hart afstand moesten doen van hun Kerk. Het is kwetsend.